Het skelet in de put

Een skelet in een waterput bij Velsen; het houdt archeologen al decennialang bezig. Wie was deze ‘Man van Velsen’? Waar kwam hij vandaan? En hoe en waarom is hij in een put beland?

Fries of Romein?
Het skelet werd in 1977 gevonden tijdens archeologisch onderzoek waarbij ook de resten van een vroeg-Romeinse legerplaats werd aangetroffen. Het lag in een waterput onder meer dan 60 kilo natuurstenen brokken en verbrand bouwhout. Bij het skelet werden ook een linkerschoen, een dolk met schede, riembeslag, een ring, twee mantelspelden en divers aardewerk gevonden. Wie was deze bijna 1.90 meter lange man? Was hij een Fries in dienst van de Romeinen, zoals veel stamgenoten onder Romeinse wapenen waren? Of was hij met de troepen van veldheer Germanicus Julius Caesar in de eerste eeuw na Chr. meegetrokken? Misschien wel uit het verre Rome? Isotopenonderzoek heeft enkele jaren geleden duidelijk gemaakt dat het een skelet van een circa 20-jarige Romeinse soldaat betrof en dat hij afkomstig was uit mediterraan gebied, zoals Italië, de Balkan of West-Turkije.

Verbeten strijd
De soldaat is door steken met een scherp instrument om het leven gekomen. De loden slingerkogels die in de buurt van de waterput werden gevonden getuigen van de verbeten strijd die rond het fortterrein werd uitgevochten. In 28 na Christus kwamen de Friezen in opstand vanwege de, in hun ogen, te hoge belasting die zij moesten betalen; het fort werd belegerd en bijna ingenomen. De Romeinen organiseerden een tegenaanval die voor hen dramatisch zou eindigen. Een groot aantal Romeinen vond daarbij de dood, waaronder vermoedelijk ook deze Romeinse officier. Maar hoe hij in de waterput terecht is gekomen en waarom, daar zijn verschillende hypotheses over. Was het de bedoeling hem in te waterput te begraven? Of is hij misschien wel in de put gegooid om het water te vergiftigen? Dat zal vermoedelijk nooit met zekerheid kunnen worden vastgesteld.

Tentoonstelling Huis van Hilde
Van de kortdurende Romeinse aanwezigheid in Noord-Holland vinden archeologen niet veel terug. De vondst van het skelet van de soldaat in de waterput in het fort is dan ook heel bijzonder. Mede daarom is het onlangs toegevoegd aan de vaste tentoonstelling in Huis van Hilde, tezamen met de objecten die bij het skelet in de waterput werden aangetroffen, allen bruiklenen van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. In 2025 zal er nog meer te zien zijn in Huis van Hilde rond de Romeinen in Noord-Holland, op dit moment vinden de voorbereidingen plaats van de nieuwe tijdelijke tentoonstelling rond de Romeinse wachttoren van Krommenie die medio juni 2025 zal openen.